Νιώθει πόνο το μωρό κατά τον τοκετό; Η επιστήμη απαντά

Ο τοκετός είναι μια έντονα σωματική και συναισθηματική εμπειρία, πρωτίστως για τη μητέρα, αλλά και για το βρέφος. Τα τελευταία χρόνια, όλο και περισσότερες γυναίκες αναρωτιούνται: «Άραγε το μωρό μου πονάει όταν γεννιέται;» Η ερώτηση είναι απόλυτα λογική και αντανακλά τη βαθιά φροντίδα και ευαισθησία των μητέρων απέναντι στα νεογέννητά τους. Τι λέει όμως η σύγχρονη επιστήμη;

Πόσο ώριμο είναι το νευρικό σύστημα του εμβρύου;
Η αντίληψη του πόνου προϋποθέτει τη λειτουργική σύνδεση του εγκεφάλου – συγκεκριμένα, του θαλάμου με τον εγκεφαλικό φλοιό. Αυτές οι συνδέσεις αρχίζουν να σχηματίζονται μετά την 24η–28η εβδομάδα κύησης και συνεχίζουν να ωριμάζουν μέχρι τη γέννηση και μετά.
Μέχρι τότε, το έμβρυο διαθέτει υποφλοιώδεις δομές, όπως το λεγόμενο subplate, που του επιτρέπουν να ανταποκρίνεται σε ερεθίσματα, χωρίς όμως αυτό να συνεπάγεται πλήρη ή συνειδητή αίσθηση πόνου.

Τι δείχνουν οι αντιδράσεις του εμβρύου;
Μελέτες που παρατηρούν τα έμβρυα με τεχνολογία 4D υπερήχων έχουν δείξει ότι από τη 12η–15η εβδομάδα, το έμβρυο μπορεί να εμφανίζει μορφασμούς προσώπου ή έντονες κινήσεις μετά από εξωτερικά ερεθίσματα. Ωστόσο, η σημασία αυτών των αντιδράσεων δεν είναι απολύτως ξεκάθαρη.
Επιπλέον, κατά τον τοκετό, το βρέφος μπορεί να εκκρίνει ορμόνες στρες (όπως κορτιζόλη και κατεχολαμίνες), αλλά αυτό δεν αποδεικνύει συνειδητή αίσθηση πόνου. Αντιθέτως, θεωρείται φυσιολογική αντίδραση του σώματος στη μετάβαση από το ενδομήτριο περιβάλλον στον εξωτερικό κόσμο.

Τι λένε οι ειδικοί;
Σύμφωνα με πρόσφατη ανασκόπηση στη Frontiers in Pain Research (2023), αν και υπάρχουν ενδείξεις ότι το έμβρυο «αντιδρά» σε ερεθίσματα, δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα για το ότι βιώνει τον πόνο όπως ένας ενήλικος ή ένα νεογνό μετά τη γέννηση.
Άλλες μελέτες υποστηρίζουν ότι η δυνατότητα αίσθησης του πόνου αναπτύσσεται προοδευτικά, και ακόμα και αν το έμβρυο μπορεί να αντιδράσει σε επώδυνα ερεθίσματα, η εμπειρία του είναι πολύ διαφορετική από τη δική μας.
Συμπέρασμα: Αντιδρά, αλλά δεν πονά όπως φανταζόμαστε
Η τρέχουσα επιστημονική γνώση δείχνει ότι το έμβρυο κατά τον τοκετό βιώνει μια μεταβατική, γεμάτη ένταση εμπειρία, όχι όμως απαραίτητα επώδυνη. Η φυσιολογική αντίδραση του σώματός του –σε ορμονικό και νευρικό επίπεδο– το βοηθά να προσαρμοστεί στον νέο κόσμο.
Η φύση έχει εξοπλίσει το νεογνό με μηχανισμούς προστασίας και προσαρμογής, και η γέννηση είναι ένα θαυμαστό, καλά συντονισμένο φαινόμενο. Η μητέρα μπορεί να νιώθει ασφαλής γνωρίζοντας πως, παρά την ένταση της διαδικασίας, το μωρό της είναι καλά προστατευμένο.

Πηγές:
1.  The pain paradox. https://www.frontiersin.org/journals/pain-research/articles/10.3389/fpain.2023.1128530/full
2. Fitzgerald M. Do fetuses feel pain?. BMJ. 2020; 370:m2675. PubMed https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8842074/